K Tipi (NiCr-Ni) Bayonet Termokupl: Detaylı Teknik Rehber

Termokupllar, endüstriyel sıcaklık ölçümünde en yaygın kullanılan sensörlerden biridir. K tipi (Nikrom-Nikel alaşımlı) bayonet termokupllar, geniş sıcaklık aralığı, yüksek hassasiyet ve dayanıklılık nedeniyle özellikle yüksek sıcaklık uygulamalarında tercih edilir. Bu rehberde, K tipi bayonet termokuplların çalışma prensibi, teknik özellikleri, avantajları ve uygulama alanları detaylı olarak incelenecektir.

---

1. K Tipi Termokupl Nedir?

K tipi termokupl, Nikrom (NiCr – pozitif tel) ve Nikel-Alüminyum (NiAl – negatif tel) alaşımlarından oluşan bir sıcaklık sensörüdür. Seebeck etkisi sayesinde sıcaklık değişimine bağlı olarak mV seviyesinde gerilim üretir.

Temel Özellikleri:

• Sıcaklık Aralığı:

  • Standart: -200°C ile +1200°C

  • Kısa Süreli Maksimum: 1350°C (ancak uzun süreli kullanımda kalibrasyon kaybı olabilir)

• Hassasiyet: ~41 µV/°C (J tipine göre daha kararlı)

• Renk Kodu (IEC): Pozitif (NiCr) – Yeşil, Negatif (NiAl) – Beyaz

---

2. Bayonet Termokupl Yapısı ve Çalışma Prensibi

Bayonet termokupllar, hızlı takılıp çıkarılabilen bir mekanizma ile tasarlanmıştır. Özellikle fırınlar, ısıl işlem ekipmanları ve HVAC sistemlerinde sıkça kullanılır.

Bayonet Termokupl Bileşenleri:

1. Prob Ucu (Sensör Kısmı):

   • Grounded (Topraklı): Hızlı tepki süresi (~0,5-3 s), ancak elektriksel gürültüye açık.

   • Ungrounded (Yalıtımlı): Yavaş tepki (~3-10 s), ancak elektriksel izolasyon sağlar.

   • Exposed (Açık Uçlu): En hızlı tepki (~0,1-1 s), ancak mekanik dayanıksız.

2. Bağlantı Sistemi (Bayonet Fiş):

   • BSP, DIN, ANSI standartlarında vida bağlantılı.

   • Kilit mekanizması sayesinde kolay montaj.

3. Koruyucu Kılıf:

   • Paslanmaz çelik (316 SS, Inconel 600) yüksek sıcaklığa dayanıklı.

---

3. K Tipi Bayonet Termokupl Teknik Özellikleri

Özellik	Değer / Açıklama
Termokupl Tipi	K (NiCr-NiAl)
Sıcaklık Aralığı	-200°C ile +1200°C
Tolerans (Standart)	±2.2°C veya ±%0.75
Bayonet Bağlantı	1/2" BSP, M12, 1/4" NPT
Tepki Süresi (t90)	1-8 saniye (tipine göre değişir)
Kılıf Malzemesi	316 Paslanmaz Çelik, Inconel
Kablo Tipi	Yüksek sıcaklığa dayanıklı (fiberglas, teflon)

---

4. Avantajları ve Dezavantajları

✅ Avantajlar:

✔ Geniş sıcaklık aralığı (-200°C’den +1200°C’ye kadar).
✔ J tipine göre daha yüksek hassasiyet ve kararlılık.
✔ Oksidasyona dayanıklı (nikel alaşımlı olduğu için).
✔ Manyetik alanlardan etkilenmez (J tipinin aksine).

❌ Dezavantajlar:

✖ Yüksek sıcaklıkta “Yeşil Rot” korozyonu (1100°C üzerinde risk).
✖ Sülfürlü ortamlarda bozulabilir (nikel alaşımı zayıflar).
✖ J tipine göre daha pahalı.

---

5. Kullanım Alanları – Endüstriyel Uygulamalar

① Yüksek Sıcaklık Prosesleri

• Fırınlar, ergitme ocakları, ısıl işlem ekipmanları.

• Cam ve seramik endüstrisi.

② Havacılık ve Otomotiv

• Egzoz gazı sıcaklık ölçümü.

• Türbin ve motor test sistemleri.

③ Enerji ve Petrokimya

• Kazan ve buhar hatlarında sıcaklık kontrolü.

• Yanma sistemleri izleme.

④ Laboratuvar ve HVAC

• İklimlendirme sistemleri.

• Bilimsel deneylerde sıcaklık ölçümü.

---

6. Bakım ve Kalibrasyon

• Düzenli kalibrasyon önerilir (özellikle 1000°C üzeri kullanımlarda).

• Sülfür ve klorürlü ortamlardan kaçınılmalıdır.

• Mekanik darbelere karşı koruyucu kılıf kullanılmalıdır.

---

Sonuç

K tipi bayonet termokupllar, geniş sıcaklık aralığı, yüksek hassasiyet ve endüstriyel dayanıklılık sunar. Özellikle yüksek sıcaklık, enerji ve otomotiv sektörlerinde tercih edilir. Doğru seçim ve bakımla uzun ömürlü performans sağlarlar.